Η νευρογενής ανορεξία ή πιο απλά ανορεξία αποτελεί έναν ενδογενή φόβο αύξησης του σωματικού βάρους. Τα άτομα που πάσχουν από ανορεξία βάζουν όρια στην πρόσληψη τροφής ακόμα και αν είναι ήδη πολύ λεπτά. Δεν φαίνεται όμως να αποτελεί αποκλειστικά πρόβλημα διατροφής. Είναι ένας «τρόπος» του να ελέγχει κανείς τον εαυτό του και τη ζωή πιστεύοντας ότι έτσι περιορίζει την ένταση, τον θυμό και το άγχος.

Ένα ανορεξικό άτομο:

• Έχει χαμηλό βάρος συγκριτικά με το ύψος του
• Αντιστέκεται στην παραμικρή αύξηση του σωματικού βάρους
• Διακατέχεται από φόβο για το βάρος του
• Πιστεύει ότι έχει παραπάνω κιλά  έστω και αν είναι λεπτό

Το 85-95% των ανορεξικών ατόμων είναι γυναίκες οποιασδήποτε ηλικίας. Τα αίτια είναι δύσκολο να εντοπιστούν αν και για το φαινόμενο αυτό ενοχοποιείται η προσπάθεια να αποκτήσει κανείς συνήθειες και συμπεριφορές οι οποίες έιναι έξω από την κουλτούρα του λαού στον οποίο ανήκουν ή της οικογένειάς τους. Το φαινόμενο αυτό παρατηρήθηκε πάρα πολύ έντονα στις Η.Π.Α. κυρίως από γυναίκες άλλης εθνολογικής καταγωγής από την λευκή φυλή γιατί θεώρησαν εσφαλμένα ότι το πρότυπο των λευκών Αμερικανών είναι ένα λεπτό σώμα. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να αναπτύξουν διατροφικές διαταραχές όταν προσπασθούν να ενταχθούν σε μία τελείως διαφορετική κουλτούρα από την αυτή που πρεσβεύουν, μία θεωρία που ονομάστηκε «culture clash”, με αποτέλεσμα το άγχος και την νευρικότητα.

Δεν υπάρχει κάποιο γνωστό αίτιο το οποίο θα οδηγήσει ένα άτομο στην ανορεξία αλλά η παρουσία της θεωρείται απειλή για την σωματική και την ψυχική υγεία.

Παράγοντες που θα οδηγήσουν στην ανορεξία είναι:

• Η πίεση που «εξασκείται» σε νέα κυρίως κορίτσια να πετύχουν έναν ιδανικό τύπο σώματος. Η διαρκής εμφάνιση  γυναικών με πολύ λεπτά σώματα είτε σε περιοδικά είτε σε άλλα μέσα ενημέρωσης δημιουργεί ένα διαρκές άγχος και μία πίεση στις υπόλοιπες γυναίκες με αποτέλεσμα να μην αισθάνονται καλά για το σώμα τους. Αντιθέτως αισθάνονται μία διαρκή πίεση να αποκτήσουν ένα «τέλειο» σώμα.
• Γονείς που πάσχουν από ανορεξία πιθανόν να οδηγήσουν και τα παιδιά τους στην ανορεξία μέσω συνεχούς κριτικής για την διατροφή τους και την εμφάνιση του σώματός τους.
• Αλλαγές στη ζωή ή άσχημα γεγονότα μπορεί να οδηγήσουν ένα άτομο στην ανορεξία.
• Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας. Ένα άτομο που δεν του αρέσει το σώμα του και μισεί την εμφάνισή του θα προσπαθήσει με κάθε τρόπο να αλλάξει την εικόνα του.
• Γενετικοί παράγοντες. Κάθε άνθρωπος δεν αντιδρά το ίδιο στα ίδια ερεθίσματα και πιστεύεται πλέον ότι υπάρχουν γενετικοί παράγοντες που επηρεάζουν τον τρόπο εκδήλωσης στα διάφορα ερεθίσματα.

Τα άτομα με ανορεξία έχουν μία διαστρεβλωμένη εικόνα για το σώμα τους και φοβούνται οποιαδήποτε μεταβολή (αύξηση) του βάρους τους. Συνηθίζουν να μιλούν για την διατροφή και για το βάρος συνέχεια,  δεν τρώνε μπροστά σε άλλους, αισθάνονται μία διαρκή θλίψη και δεν βγαίνουν συχνά με φίλους. Ορισμένες διατροφικές συμπεριφορές όπως π.χ. η χορτοφαγία ή η ωμοφαγία μπορεί να αποτελούν μία συγκεκαλυμμένη εικόνα ανορεξίας.

Σε πολλά άτομα που πάσχουν από ανορεξία πολύ συχνά διαπιστώνεται ότι παρουσιάζουν και κάποια άλλη ψυχολογική ή ψυσιατρική κατάσταση όπως:

• Κατάθλιψη
• Ανησυχία/νευρικότητα
• Ψυχαναγκαστική συμπεριφορά
• Προβλήματα ανάπτυξης

Σημάδια ανορεξίας

• Οι προκλητοί έμετοι
• Η λήψη χαπιών (που επιταχύνουν την ούρηση ή την κένωση του εντέρου)
• Η λήψη χαπιών δίαιτας
• Πολύ μικρή έως ελάχιστη λήψη τροφής, λήψη συγκεκριμένων τροφίμων μόνο
• Υπερβολική εξάσκηση ακόμα και με άσχημο καιρό ή υπερβολική κούραση
• Ζύγισμα τροφής, μέτρηση θερμίδων
• «παίζει με το φαγητό» χωρίς να το τρώει

Τι συμβαίνει όμως στο σώμα ενός ανθρώπου με ανορεξία; τι προβλήματα εμφανίζονται και ήδη έχουν καταγραφεί;

Εγκέφαλος: αλλαγές στη σωστή χημική λειτουργία, κακή διάθεση, ερειστικότητα, μελαγχολία, κενά μνήμης, απώλεια αισθήσεων

Μαλλιά: λεπτά, εύθραυστα

Καρδιά: χαμηλή αρτηριακή πίεση, χαμηλός αδύναμος σφυγμός, φτερούγισμα (αίσθημα παλμών), συγκοπτικά επεισόδια

Αιμοποιητικό: αναιμία, διαταραχές του αιμοποιητικού

Μυοσκελετικό: μυϊκή αδυναμία, χαλαρές αρθρώσεις, απώλεια οστικής μάζας, οστεοπόρωση

Νεφροί: δημιουργία λίθων, δυσλειτουργία που μπορεί να οδηγήσει σε ανεπάρκεια

Ηλεκτρολυτικές διαταραχές (διαταραχές επιπέδων μαγνησίου, ασβεστίου, νατρίου)

Έντερο: δυσκοιλιότητα, φούσκωμα

Ενδοκρινικό σύστημα: αμηνόρροια (διακοπή περιόδου), αναπτυξιακές διαταραχές, προβλήματα σε πιθανή κύηση ( αυξημένα ποσοστά αποβολής, λιποβαρή νεογνά, κατάθλιψη μετά τον τοκετό)

Δέρμα: προκαλούνται μώλωπες με σχετική ευκολία, δέρμα ξηρό, αίσθημα ψύχους, ωχρότητα, εύθραυστα νύχια

Για την αντιμετώπιση της ανορεξίας συνεργάζεται ομάδα ειδικών (γιατροί, διαιτολόγοι, ψυχολόγοι, ψυχίατροι) ώστε να επιτύχουν να επαναφέρουν το άτομο με ανορεξία σε σωστά διατροφικά πλαίσια αλλά και να το αποτρέψουν να «ξανακυλίσει» κάτι που είναι πολύ συχνό.

Πολλοί υποστηρίζουν ότι η χρήση κάποιων φαρμάκων καταπολέμησης του άγχους και της κατάθλιψης μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα με ανορεξία αφού πολύ συχνά η ανορεξία συνδυάζεται και με τέτοιου είδους προβλήματα. Φυσικά κανείς δεν στηρίζεται στα φάρμακα για να αντιμετωπίσει αυτή την κατάσταση γιατί τα φάρμακα δεν μπορούν να βοηθήσουν στο αρχικό δύσκολο στάδιο όπου απαιτείται να αυξηθεί το βάρος ούτε μπορούν  να εμποδίσουν ένα άτομο να ξαναγυρίσει στις παλιές του συνήθειες . Η ομαδική ψυχοθεραπεία ίσως βοηθήσει κάποιους ανθρώπους να ξανασκεφτούν αυτά που θεωρούν ιδανικά και να τα τροποποιήσουν προς όφελός τους αλλά έχει φανεί ότι  περισσότερο βοηθούν άτομα με διατροφικές διαταραχές που δεν είναι ανορεκτικά.

Η ψυχοθεραπεία με συμμετοχή όλης της οικογένειας συμβάλλει καλύτερα στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Ο συνδυασμός με φαρμακευτική αγωγή δείχνει να αποδίδει καλύτερα ειδικά όσο πιο νέο είναι το άτομο με ανορεξία. Η ηλικία φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της ανορεξίας προφανώς γιατί οι ενήλικοι είναι πιο βαθιά αποφασισμένοι ότι πράττουν το σωστό για το εαυτό τους και είναι πολύ δύσκολο να μεταβάλλουν την άποψή τους με αποτέλεσμα η ψυχοθεραπεία πολλές φορές  να αποτυγχάνει .

Η ανορεξία λόγω της μεγάλης απώλειας βάρους οδηγεί σε εξαφάνιση της περιόδου ή στη μη έναρξή της. Γυναίκες με ανορεξία που δεν έχουν περίοδο και δεν έχουν ωορρηξία, δεν μπορούν να μείνουν έγκυες. Ο οργανισμός χρειάζεται ενέργεια για να διατηρήσει τον φυσιολογικό κύκλο και για να αποκατασταθεί ο κύκλος πρέπει πρώτα να αποκατασταθεί η παρεχόμενη ενέργεια. Φυσικά ‘όταν αυτό συμβεί η ικανότητα του να κάνει μία γυναίκα παιδί επανέρχεται φυσιολογικά. Η ανορεξία δεν προκαλεί μόνιμη κατάσταση υπογονιμότητας εφόσον αντιμετωπιστεί.

Στις ΗΠΑ λειτουργεί ο οργανισμός  National Eating Disorders Association προκειμένου να καθοσηγήσει και να συμβουλέψει ανθρώπους με ανορεξία αλλά και το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον τους για τον τρόπο προσέγγισης του προβλήματος αυτού.

Το άρθρο αυτό δημοσιεύεται και στο site youngpeople.gr με τους Υπεύθυνους του οποίου συνεργαζόμαστε σε θέματα και δράσης που αφορούν την υγεία της γυναίκας