Η διαφοροποίηση στην σύστασή του ίσως είναι αυτό που αποτελεί τον πρώτο λόγο ανησυχίας σε κάποιες γυναίκες. Είναι βέβαια λογικό να συμβαίνει αυτό αφού μέχρι να συνηθίσει μία γυναίκα την υφή του στήθους αυτό αλλάζει μετά τον θηλασμό. Σε μία γυναίκα που θήλασε, κατά την ψηλάφηση τα λόβια των αδένων είναι πιο τραχειά, πιο στερεά και ίσως πιο σκληρά από ότι ήταν πριν τον θηλασμό. Η αλλαγή αυτή δεν θα πρέπει να σας τρομοκρατεί εφόσον είναι μία φυσιολογική αλλαγή του αδένα. Αλλά και το μέγεθός του αλλάζει μετά τον θηλασμό. Η θηλή εμφανίζεται πιο σκουρόχρωμη λόγω της εναπόθεσης μελανίνης κάτι που επίσης είναι φυσιολογικό.
Σε γενικές γραμμές το στήθος πριν τον θηλασμό:
- έχει μαλακή υφή
- ο αδένας δίνει την εντύπωση ότι είναι ενα με τον λιπώδη ιστό που τον καλύπτει
- η θηλή είναι ανοικτόχρωμη
Μετά τον θηλασμό:
- ο αδένας έχει σκληρότερη υφή
- στην ψηλάφηση εύκολα διακρίνεται ο αδένας από τον λιπώση ιστό
- ο αδένας εμφανίζει μία ανομοιομορφία στην ψηλάφηση
Η γυναίκα από νωρίς θα πρέπει να εξοικειώνεται με την ψηλάφηση του μαστού, η οποία είναι μία διαδικασία απλή, εύκολη και έχει σαν σκοπό να μπορεί κάθε γυναίκα να παρακολουθεί τυχόν διαφοροποιήσεις στο στήθος της. Φυσικά και υπάρχουν δυσκολίες αφού το στήθος διαφοροποιείται ακόμα και κατά την διάρκεια ενός κύκλου. Πολλές γυναίκες βιώνουν τις εναλλαγές αυτές κάθε μήνα. Το στήθος τους γίνεται πιο οιδηματώδες (πρησμένο), επώδυνο κοντά στην περίοδο. Εάν υπάρχουν αθώες κύστεις, αυτές διογκώνονται όταν πλησιάζει η αδιαθεσία.
Ένας γενικός κανόνας είναι να μην σας ανησυχεί οποιαδήποτε μεταβολή στο στήθος σας που εμφανίζει κυκλικότητα ανάλογη με τον κύκλο σας. Οτιδήποτε επαναλαμβάνεται και υποχωρεί κάθε μήνα οφείλεται στο ορμονικό προφίλ σας και στην επίδραση που έχει αυτό στο στήθος σας.
Η λογική της ψηλάφησης δεν θα πρέπει να σας γίνει άγχος. Δεν περιμένει κανείς από εσάς να κάνετε διάγνωση ενός προβλήματος, μόνο να παρατηρήσετε είναι το θέμα. Ένας λόγος που γεννήθηκε η ιδέα της ψηλάφησης είναι ότι πολλές γυναίκες δεν εξετάζονται κάθε χρόνο όπως θα έπρεπε από τον γιατρό. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος για τον οποίο ακόμα έχουμε την εμφάνιση νοσημάτων σε προχωρημένα στάδια ενώ η εφαρμογή της πρόληψης θα τα εντόπιζε από την αρχή. Επιπρόσθετα, ένας ακόμα λόγος είναι ότι ο απεικονιστικός έλεγχος των μαστών (μαστογραφία) δεν συνιστάται για τις νεαρές ηλικίες εφόσον δεν υπάρχει ιστορικό στην οικογένεια. Το υπερηχογράφημα έρχεται να συμπληρώσει τον έλεγχο του μαστού και μάλιστα με μεγάλη αξιοπιστία.
Για την πρόληψη των παθήσεων του μαστού διαθέτουμε πέρα από την ψηλάφηση , την μαστογραφία και το υπερηχογράφημα:
- την παρακέντηση μαστού
- την βιοψία με υπερηχογραφική παρακολούθηση
- την μαστογραφία υψήλής ευκρίνειας
- την ψηφιακή μαστογραφία
- την μαγνητική Τομογραφία.
Με όλα αυτά τα μέσα που διαθέτουμε, μπορούμε να εντοπίσουμε παθολογικές καταστάσεις που αφορούν τον μαστό και μάλιστα όταν αυτές είναι αρχόμενες.
Όσον αφορά την ψηλάφηση:
Η ψηλάφηση θα πρέπει να γίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα και ενώ είστε ξαπλωμένη. Έχει σημασία να μην γίνεται με τα ακροδάκτυλα αλλά με την έσω επιφάνεια των δακτύλων. Το χέρι πρέπει να είναι τεντωμένο και σε παράλληλη θέση με τον μαστό. Η πίεση που ασκείτε να είναι μικρή. Η ψηλάφηση πρέπι να γίνεται κυκλικά προχωρώντας προς την θηλή. Το αντίστοιχο χέρι πρέπι να το τοποθετείτε πάνω από το κεφάλι. Όπως καταλαβαίνετα ο μαστός είναι αδένας οπότε εάν ταλαιπωρηθεί με την ψηλάφηση ή του ασκήσετε μεγάλη πίεση μπορεί να αισθανθείτε πόνο, να προκαλέσετε ερεθισμό ή εάν υπερβάλετε στην συχνότητα της ψηλάφησης και στην πίεση να προκαλέσετε έκκριση του αδένα. Καλό είναι να ζητήσετε από τον γιατρό σας να σας δείξει τον τρόπο ψηλάφησης.
Εάν διαπιστώσετε ότι ρέει υγρό από την θηλή:
Τα αίτια μπορεί να είναι τοπικά (ερεθισμός, φλεγμονή) αλλά μπορεί να είναι και ορμονικά. Η ορμόνη Προλακτίνη είναι υπεύθυνη για την ροή γάλακτος από το στήθος. Παράγεται από την Υπόφυση, αδένα στην βάση του εγκεφάλου. Η μεγάλη παραγωγή Προλακτίνης μπορεί να οδηγήσει σε αμηνόρροια (σύνδρομο γαλακτόρροιας-αμηνόρροιας) γιατί η Προλακτίνη μπορεί να καταστείλει την λειτουργία του άξονα ΥΥΩ (δείτε την ενότητα Ενδοκρινολογία). Η μέτρηση της Προλακτίνης στο αίμα είναι διαγνωστική. Εάν είναι πολύ αυξημένη τότε ελέγχουμε το εφίππιο (θέση της Υπόφυσης στον εγκέφαλο) με Μαγνητική Τομογραφία ώστε να αποκλείσουμε ή να διαγνώσουμε την ύπαρξη αδενώματος. Η αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής γίνεται με φάρμακα αναστολείς της δοπαμίνης. Η δοπαμίνη είναι ένας κεντρικός νευροδιαβιβαστής που ελέγχει την έκκριση της Προλακτίνης. Σπάνια απαιτείται επέμβαση για την αφαίρεση ενός αδενώματος από την Υπόφυση. Οι περισσότερες περιπτώσεις αφορούν διαταραχή της έκκρισης και διορθώνονται με φάρμακα.
Εάν διαπιστώσετε ερεθισμό με πόνο εστιασμένο σε κάποιο σημείο του μαστού:
Το συχνότερο αίτιο είναι μικροβιακή λοίμωξη. Ο γιατρός σας θα σας συστήσει την κατάλληλη αγωγή. Εάν υπάρχει και ροή υγρού τότε μπορούμε να πραγματοποιήσουμε καλλιέργεια για να απομονωθεί το παθογόνο μικρόβιο. Συνήθως η φλεγμονή υποχωρεί με τον πρώτο κύκλο αντιβίωσης με αντιβιοτικό ευρέος φάσματος. Εάν δεν υποχωρήσει με το αντιβιοτικό τότε απαιτείται περατέρω έλεγχος για να αποκλειστούν άλλα παθολογικά αίτια.
Εάν διαπιστώσετε ψηλαφητικά κάποιο μόρφωμα:
Ο γιατρός σας θα σας κατευθύνει για τον περαιτέρω έλεγχο. Ο έλεγχος αυτός θα δείξει την μορφή του μορφώματος αυτού, αν είναι κυστικό ή συμπαγές. Η διάγνωση συμπληρώνεται με παρακέντηση κάτω από υπερηχογραφικό έλεγχο (στοχευμένη παρακέντηση) ώστε το υλικό να εξεταστεί κυτταρολογικά και ιστολογικά. Η έκθεση της εξέτασης θα κατευθύνει την περαιτέρω αντιμετώπιση που μπορεί να είναι από παρακολούθηση σε τακτά χρονικά διαστήματα μέχρι τοπική αφαίρεση του μορφώματος.
Εάν υπάρχει κακοήθεια:
Η χειρουργική του μαστού έχει περάσει από πολλά στάδια εξέλιξης. Η σύγχρονη αντίληψη είναι να γίνονται όσο το δυνατόν μικρότερες επεμβάσεις σε έκταση. Έτσι αφαιρείται το αίτιο χωρίς να αφαιρείται ολόκληρο το στήθος. Οι σύγχρονες θεραπείες που έχουμε στην διάθεσή μας βοηθούν στην μετέπειτα πορεία. Σημασία βέβαια για όλα αυτά έχει η έγκαιρη διάγνωση και η γρήγορη αντιμετώπιση. Όσο μία γυναίκα δεν αμελεί την ετήσια εξέτασή της τόσο καλύτερα είναι όλα. Μία προχωρημένη κατάσταση μπορεί να είναι ανεγχείρητη αν επεκταθεί και τα πράγματα γίνονται πολύ δύσκολα.
Εάν διαπιστώνετε ότι διαφέρουν σε μέγεθος οι μαστοί:
Είναι κάτι που συμβαίνει χωρίς να είναι Ιατρικό πρόβλημα. Είναι περισσότερο αισθητικό. ¨εχει να κάνει με την γενετική καταβολή, την ορμονική παρουσία και την σωστή επίδραση των ορμονών στο στήθος. Σπανιότατα το αίτιο είναι κάτι παθολογικό. Εάν υπάρχει ορμονική διαταραχή αυτή διορθώνεται αλλά το στήθος δεν αλλάζει ώστε να γίνει ίδιο με το άλλο. Εάν το πρόβλημα από αισθητικής άποψης είναι μεγάλο μπορείτε να συμβουλευτείτε πλαστικό χειρουργό.
Εάν θέλετε να γνωρίζετε την γενετική προδιάθεση:
Τα γονίδια BRCA1 και BRCA2 και πιο συγκεκριμένα η μετάλλαξη των γονιδίων αυτών σχετίζονται με την εμφάνιση του οικογενούς καρκίνου του μαστού και των ωοθηκών. Η μελέτη των μεταλλάξεων αυτών γίνεται από Κέντρα Γενετικής και Μοριακής Βιολογίας αλλά δεν είναι διαδεδομένη λόγω του υψηλού κόστους και την μη κάλυψη της δαπάνης από τα Ασφαλιστικά Ταμεία. Στις Η.Π.Α. υπάρχουν ειδικά συμβουλευτικά κέντρα που ασχολούνται με την αντιμετώπιση του οικογενούς καρκίνου και, με την υποστήριξη ψυχολόγων καθοδηγούν τις γυναίκες σε προφυλακτική μαστεκτομή, αφού βέβαια πρώτα τεκνοποιήσουν, και την προσθετική αποκατάσταση στήθους ώστε να μην επηρεαστεί η ψυχολογία τους. Στην χώρα μας, ο γενετικός έλεγχος μεταλλάξεων δεν είναι διαδεδομένος λόγω κόστους όσο για την "προφυλακτική μαστεκτομή" ούτε λόγος να γίνεται. Σαν λαός έχουμε άλλη νοοτροπία.
Ψηλάφηση μασxάλης:
Θα ήταν προτιμότερο να μην ψηλαφάτε την μασχαλιαία χώρα σε καμμία περίπτωση. Εάν ο μαστός θέλει απαλή πίεση στην ψηλάφηση, η μασχάλη θέλει ακόμα περισσότερη προσοχή. Πολύ σημαντικά στοιχεία (αγγεία, νεύρα, λεμφικό δίκτυο, αδένες) βρίσκονται στην περιοχή της μασχαλιαίας χώρας και επειδή έχουμε παρατηρήσει τον τρόπο ψηλάφησης ορισμένων γυναικών θα συνιστούσαμε να μην την πειράζετε. Εάν παρατηρήσετε κάποια επώδυνη διόγκωση μην ανησυχήσετε. Σε μεγάλο ποσοστό αυτή οφείλεται σε μόλυνση από το ξυραφάκι που χρησιμοποιήσατε. Ο γιατρός σας θα επιβεβαιώσει την διάγνωση και θα σας δώσει αγωγή. Σε μερικές περιπτώσεις ο ερεθισμός μπορεί να οφείλεται σε αποσμητικά. Εάν ο γιατρός σας διαπιστώσει ότι πράγματι υπάρχει διόγκωση λεμφαδένων θα σας κατευθύνει ανάλογα. Διόγκωση λεμφαδένων της μασχάλης δεν σημαίνει ούτε συνεπάγεται καρκίνο του μαστού. Ένα μεγάλο ποσοστό γυναικών που δεν έχει κανένα πρόβλημα με το στήθος, εμφανίζει κάποια τέτοια διόγκωση.
Οι λεμφαδένες είναι εξαιρετικά ευαίσθητοι σχηματισμοί του σώματος και η συχνή και πιεστική ψηλάφηση από μόνη της μπορεί να γίνει αίτιο ερεθισμού. Στην περιοχή διέρχεται και το βραχιόνιο πλέγμα (συστοιχία νεύρων) και κινδυνεύει με κάκωση εάν το πειράξετε. Σε γενικές γραμμές, εάν έχετε δει σε εικόνες στο internet ή από βιβλία πού βρίσκονται οι αδένες του τραχήλου (λαιμός), η παρωτίδα, οι καρωτίδες και γενικά οποιοσδήποτε σχηματισμός εκτεθειμένος σε ανθρώπινο χέρι, εκεί ακριβώς δεν πρέπει να αγγίζετε ή να πιέζετε. Αρκεί να σας αναφέρουμε ότι η πίεση στα καρωτιδικά σωμάτια (καρωτίδες αρτηρίες) μπορεί να επιφέρουν συγκοπτικό επεισόδιο. Το σώμα μας, πέρα από την γνωριμία μαζί του δια της αφής, δεν προσφέρεται για μελέτη.
Αυτά είναι μερικά που μπορείτε να έχετε υπόψη σας για το στήθος. Είναι τέτοια η έκταση που έχει αναλυθεί το θέμα σε περιοδικά, φυλλάδια, ίντερνετ που θα ήταν άσκοπο να επαναλαμβάνει κανείς τις ίδιες γενικές πληροφορίες. Οι νέες διαγνωστικές τεχνικές μας προσφέρουν μεγάλη ακρίβεια διάγνωσης και στοχευμένη θεραπευτική δυνατότητα οπότε αργά αλλά σταθερά θα περάσει σαν μήνυμα στον γυναικείο πληθυσμό ότι αν ελέγχεται τακτικά όπως πρέπει τότε δεν έχει τίποτα να φοβάται. Στην εικόνα που ακολουθεί γίνεται μία σύγκριση μεταξύ μίας καλής ποιότητας απλής μαστογραφίας (αριστερά) με μία ψηφιακή μαστογραφία του ίδιου μαστού (δεξιά). Η διαγνωστική ακρίβεια της ψηφιακής μαστογραφίας και η ανατομική λεπτομέρεια που προσφέρει είναι εμφανής χωρίς να χρειάζεται ιδιαίτερη παρουσίαση.
