Σε γενικές γραμμές, δεν θεωρείται ιατρικά πρόβλημα αν ένα κορίτσι δεν έχει αδιαθετήσει μέχρι την ηλικία των 16 ετών. Εάν η παρουσία στο σώμα του όλων των άλλων παραγόντων σωματικής ωρίμανσης ( φυσιολογικό ύψος, φυσιολογική ανάπτυξη στήθους, τριχοφυία) είναι φυσιολογικά, τότε δεν θα αργήσει να εμφανιστεί η περίοδος εκτός από κάποιες ακραίες περιπτώσεις οι οποίες όμως εντοπίζονται από την παιδική ηλικία. Έχει όμως μεγάλη σημασία η παρακολούθηση του ψυχισμού και των ακραίων συμπεριφορών στις ηλικίες αυτές.
Τα πιο συνήθη αίτια εξαφάνισης της περιόδου στην εφηβεία είναι:
Διαταραχές της διατροφής που είναι πολύ συνηθισμένες στις ηλικίες αυτές. Η νευρογενής ανορεξία εμφανίζεται κατά κανόνα σε κορίτσια στην εφηβεία. Ένα από τα επακόλουθά της είναι η εξαφάνιση της περιόδου. Γενικά οι διατροφικές διαταραχές αλλά και οι έντονες δραστηριότητες (πχ έντονη γυμναστική) οδηγούν σε αμηνόρροια εφόσον ο οργανισμός έχει κάποιες απαιτήσεις ενεργειακές για να συντηρήσει την έμμηνο ρύση. Συγκεκριμένα θεωρείται αναγκαία η παρουσία λίπους που να αντιστοιχεί στο 17% τουλάχιστον του συνολικού σωματικού βάρους για να διατηρηθεί η εμφάνιση της περιόδου. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ένα νεαρό κορίτσι θα πρέπει:
- να έχει ισορροπημένη διατροφή
- να μην αποκλείει ή να απορρίπτει τροφές με βάση κάποια δίαιτα
- να μην μιμείται. Δυστυχώς η ηλικία αυτή έχει μάλλον για χαρακτηριστικό την μίμηση κάποιου πρότυπου συνήθως ενήλικης γυναίκας. Οι διαταραχές του θυρεοειδούς αδένα. Μπορούν να οδηγήσουν σε αμηνόρροια ή και αντίθετα σε αιμορραγία οπότε να απαιτούν πιο άμεση αντιμετώπιση. Ο έλεγχος των επιπέδων των ορμονών του θυρεοειδούς αδένα επιβάλονται σε κάθε περίπτωση διαταραχών του κύκλου.
Οι διαταραχές του θυρεοειδούς αδένα. Μπορούν να οδηγήσουν σε αμηνόρροια ή και αντίθετα σε αιμορραγία οπότε να απαιτούν πιο άμεση αντιμετώπιση.
Διαταραχή των επιπέδων των ορμονών με αύξηση των ανδρογόνων η οποία θα εκδηλωθεί με υπερτρίχωση και ακμή. Η εμφάνιση ακμής αλλά και η εμφάνιση τριχοφυϊας είναι κάτι το οποίο δεν μένει απαρατήρητο. Για εμάς βέβαια μεγαλύτερη σημασία έχει η ορμονική βάση της διαταραχής και η καλή διερεύνησή της ώστε να επιλέγεται η καλύτερη αντιμετώπιση.
Οι πολυκυστικές ωοθήκες. Η εικόνα που προκαλούν έχει χαρακτηριστεί σαν σύνδρομο που εμφανίζεται με υπερτρίχωση, αραίωση της περιόδου (αραιομηνόρροια), μέχρι εξαφάνιση της περιόδου (αμηνόρροια) και πολλές κύστεις στις ωοθήκες που φαίνονται χαρακτηριστικά στο υπερηχογράφημα. Συνήθως εμφανίζεται σε μεγαλύτερη ηλικία, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και στην εφηβεία. Συχνά συνοδεύεται με παχυσαρκία και σακχαρώδη διαβήτη. Εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι τα κριτήρια που έχουν οριστεί για να μπει η διάγνωση είναι ιδιαίτερα αυστηρά. Ο λόγος που έγινε αυτό είναι ότι πριν λίγα χρόνια έμπαινε η διάγνωση πολύ εύκολα οπότε χαρακτηρίζονταν σαν σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και περιπτώσεις που δεν ήταν.
Η υπερβολική άθληση αλλά και ο πρωταθλητισμός. Αυτά αποτελούν μία ιδιαίτερη κατηγορία πρόκλησης αμηνόρροιας η οποία είναι αναστρέψιμη, δηλαδή με την διακοπή της άθλησης η περίοδος επανέρχεται.
Οι εξετάσεις που μπορούν να πραγματοποιηθούν διαφέρουν ανάλογα με την περίπτωση. Εάν πρόκειται για διαταραχές της διατροφής αυτό εύκολα μπορούν να το διαπιστώσουν οι ίδιοι οι γονείς παρατηρώντας διακριτικά την συμπεριφορά του παιδιού τους.
Διαστήματα ανορεξίας που εναλλάσσονται με βουλιμία, συχνοί έμετοι και απώλεια βάρους σε συνδυασμό με συναισθηματικές μεταπτώσεις αποτελούν σημάδι προσοχής και απαιτούν εξέταση από γιατρό και ψυχολόγο. Οι ορμονικές διαταραχές εντοπίζονται τόσο με την κλινική εξέταση από γιατρό ο οποίος θα ζητήσει τις εξετάσεις αίματος που απαιτούνται.
O έλεγχος της σωστής λειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα γίνεται με μέτρηση των κλασμάτων των θυρεοειδικών ορμονών. Ο έλεγχος των ανδρογόνων μπορεί να συνδυαστεί με την διερεύνηση του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών με μία σειρά ορμονικών εξετάσεων. Δημιουργούμε έτσι ένα είδος ορμονικού προφίλ του ατόμου που είναι υπό έλεγχο και το κατευθύνουμε ανάλογα. Πολλές φορές όμως το αίτιο μπορεί να μην είναι παθολογικό.
Μπορεί να οφείλεται απλά και μόνο στο ότι το ενδοκρινικό σύστημα αν και κατάφερε τον στόχο του, δηλ. την εμφάνιση περιόδου, να μην έχει την ωριμότητα να την συντηρήσει. Σε τέτοιες καταστάσεις, η γνώμη και η ενημέρωση από τον αρμόδιο γιατρό αποβαίνει πάντα καθησυχαστική και προσφέρει ηρεμία στην οικογένεια. Στις περιπτώσεις αυτές είναι στην κρίση του γιατρού εάν θα χορηγήσει ή όχι την κατάλληλη ορμονοθεραπεία ή θα συστήσει το είδος της παρακολούθησης το οποίο κρίνει απαραίτητο.
